- ψυχοσωματική
- Τομέας της ιατρικής, που μελετά τον ρόλο των ψυχικών παραγόντων στην εμφάνιση οργανικών παθήσεων. Η επίδραση αυτή μπορεί να αφορά τόσο την αιτιολογία όσο και τη συμπτωματολογία ή τη θεραπεία πολυάριθμων φαινομένων. Μόνο κατά τον 20ό αι., ιδίως στις αγγλοσαξονικές χώρες, αντιμετωπίστηκε το πρόβλημα αυτό επιστημονικά, αν και από τις αρχές της ιατρικής ήταν γνωστό ότι έντονες συγκινήσεις (θυμός, χαρά, φόβος κ.ά.) μπορεί να αποτελέσουν αίτια στηθαγχικών κρίσεων, λιποθυμιών κ.ά. Η σύνδεση ψυχολογικών γεγονότων και οργανικών παθολογικών φαινομένων γίνεται από το νευροφυτικό σύστημα. Συγκινήσεις και καταστάσεις ανάγκης προκαλούν υπερέκκριση αδρεναλίνης, υπεργλυκαιμία, αγγειοσπασμό, υπέρταση, ταχυπαλμία, ποιοτικές μεταβολές των εκκριμάτων (π.χ. γαστρική υπερχλωρυδρία) ή της κινητικότητας των εντέρων.
Όταν λόγω παράτασης του ψυχολογικού stress επαναλαμβάνονται οι οργανικές αντιδράσεις, που μετά ένα ορισμένο σημείο μπορεί να γίνουν ανεξάρτητες από το ερέθισμα, ο ασθενής, συνήθως νευρωτικής ιδιοσυστασίας, εξετάζοντας τον εαυτό του μπορεί να πειστεί ότι είναι άρρωστος και έτσι από μόνος του κινητοποιεί μια διεργασία αλυσυδωτών αντιδράσεων του νευροφυτικού συστήματος. Μερικές ψυχοσωματικές μορφές δεν διαχωρίζονται έτσι από τη συνείδηση, όπως στα προαναφερθέντα παραδείγματα, αλλά φαίνονται σαν να προξενούνται από σχεδόν συνειδητά αίτια και τα συμπτώματα που εμφανίζονται αποκτούν τότε για τον ασθενή συμβολική σημασία (έμετος, αναισθησίες, ανορεξία κ.ά.). Με τέτοιες εκδηλώσεις ο ασθενής προσπαθεί συχνά να μεταφέρει ένα εσωτερικό πρόβλημα σε οργανικό επίπεδο, αναζητώντας ασυνείδητα να απελευθερωθεί από μια αγχώδη κατάσταση (π.χ. με τον έμετο). Για το πεπτικό σύστημα συχνότερες ψυχοσωματικές εκδηλώσεις είναι ο υστερικός βώλος (κόμπος), οι υπερχλωρυδρικές γαστρίτιδες, το γαστροδωδεκαδακτυλικό έλκος, η ψυχολογική ανορεξία, η βουλιμία, η αεροφαγία, η νευρική διάρροια, η σπαστική κολίτιδα κ.ά. Στο αναπνευστικό σύστημα μπορεί να έχουμε κρίσεις άσθματος και λόξυγγα. Το καρδιοκυκλοφορικό σύστημα προσβάλλεται κυρίως με ιδιοπαθή υπέρταση, στηθάγχη, ημικρανία κ.ά. Περιγράφτηκαν και πολυάριθμες ενδοκρινικές διαταραχές οφειλόμενες σε ψυχολογικά ερεθίσματα. Από το άλλο μέρος αρκεί να αναλογιστούμε τη στενή σχέση μεταξύ θαλάμου - υποθαλάμου, κέντρου της συναισθηματικής ζωής, και υπόφυσης, για να εξηγηθεί εν μέρει αυτό το θέμα. Έτσι περιγράφονται μορφές σακχαρώδους και άποιου διαβήτη, υπερθυρεοειδισμού, απίσχνασης και παχυσαρκίας. Πρέπει να αναφερθούν και διάφορες διαταραχές της σεξουαλικής σφαίρας, όπως η ανικανότητα και η ψυχρότητα. Και στην αιτιολογία μερικών δερματοπαθειών (έκζεμα, λειχήν, κνύζα, κνίδωση, κ.ά.) αναμφισβήτητα παίζει κάποιο ρόλο η ψυχοοργανική σχέση. Στην αντιμετώπιση αυτών των παθήσεων ιδιαίτερα χρήσιμη αποδείχτηκε η ψυχοθεραπεία· πάντως, παράλληλα με την ψυχολογική παρέμβαση, θα πρέπει να χρησιμοποιούνται και τα συνήθη φαρμακοϊατρικά μέσα, όταν η κλινική εικόνα αποδεικνύει ότι η νόσος έχει καταστεί οργανική.
ΜΕΡΙΚΕΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΨΥΧΟΣΩΜΑΤΙΚΗΣ ΦΥΣΕΩΣ
Dictionary of Greek. 2013.